ΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ I

Μ’ αρέσουν οι παρωδίες της ακροδεξιάς γιατί είναι εξαιρετική απάντηση σε μια υπαρκτή και επικίνδυνη ιδεολογία. Ο ακροδεξιός (υπερσυντηρητικός, εθνικιστής, νεοφιλελεύθερος κ.λπ.) δεν βλέπει την ασυνέπεια στη σκέψη του, δε βλέπει ότι η απλοϊκή του λογική κανονικά μόνο ως αστείο μπορεί να σταθεί. Κάποιοι λένε ότι δε μπορούμε να κάνουμε τέτοιο χιούμορ, ότι είναι σα να παίζουμε με τη φωτιά. Είναι η ίδια λογική που βύθισε στη σιωπή την ιστορία του Ολοκαυτώματος, άρα και την μαρτυρία του.
Προσωπικά μου άρεσε στη ταινία δύο τρελοί παράγωγοι του Mel Brooks ο τρελός τύπος που έγραφε το έργο «άνοιξη για τον Χίτλερ» προσπαθώντας να υμνήσει το δικτάτορα. Μου άρεσε και η κομεντί του Benini στο στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Μου αρέσει η παρωδία του Αμερικάνικου υπερσυντηρητισμού τόσο που δεν έχανα επεισόδιο από το the Colbert Report. Ένα ημερήσιο Show που ο παρουσιαστής του, ο Steven Colbert, αυτοπαρουσιάζεται ως υπερ-υπέρ-συντηρητικός και κάνει κριτική στην Αμερικάνικη Πολιτική από τα δεξιά βγάζοντας πολύ γέλιο.
Έτσι λοιπόν ενθουσιάστηκα όταν ανακάλυψα ένα αντίστοιχο εγχείρημα για την Ελλάδα, το Giant-Size Fascists του Κων Χρυσούλη. Η βασική ιστορία λέγεται It’s all Greek to me, που το μεταφράζει «κατ’ έμενα τα πάντα τα δημιούργησαν οι Έλληνες»! Ο Ελληνικός εθνικισμός όπως τον έχετε ξαναδεί βγάζει τρελό γέλιο με την ομάδα του Γαλανόλευκου Παρτίδα (αποτελούμενη από τον Χασαποσέρβικό, τη Μπουμ-Μπουμ-Λίνα και άλλους) αυτοεξόριστη στη Αστόρια μετά «τη παράνομην ανατροπήν της επαναστάσεως της 21ης Απριλίου» να πολεμά τη λεγεώνα των αμέτρητων εχθρών που «θέλουν να βλάψουν τους Έλληνες απλώς επειδή είναι διαφορετικοί… ανώτεροι». Εντύπωση προκαλεί ότι το συγκεκριμένο κόμιξ μοιάζει στο σχέδιο εκπληκτικά με τα κόμιξ των υπερηρώων που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε, ακόμα και μετά τις υποτιθέμενες διαφοροποιήσεις τους των τελευταίων δεκαετιών, και αυτό το κάνει ακόμα πιο εκπληκτικό σαν εγχείρημα. Τα υπόλοιπα στις 32 Giant σελίδες του κόμιξ στις οποίες παρελάζουν όλα τα σύμβολα και οι ιδέες με τις οποίες μας μεγάλωσε το εθνικιστικό εκπαιδευτικό μας σύστημα (και η πολιτιστική βιομηχανία). Ας ευχηθούμε αυτό το εγχείρημα να έχει συνέχεια! Καλή 25η Μαρτίου!

Adrian Tomine

Όποιο βιβλίο του Adrian Tomine κι αν διαβάζω έχω την αίσθηση ότι με μεταφέρει πάντα στο ίδιο φρικτό μέρος, στον ίδιο μου τον εαυτό. Scrapbook, summer blond, 32 stories, sleepwalk, shortcomings, το σύνολο δηλαδή του περιοδικού OPTIC NERVE (έργο ζωής κι ας μην είναι πάνω από 500 σελίδες) είναι επεισόδια της ίδιας ιστορίας που κρατάμε τόσο καλά κριμένη απ’ τον εαυτό μας.
Οι ήρωες του είναι ατελείς, αποκομμένοι από τον εαυτό τους και τον κόσμο τους. Δεν μπορούν να επικοινωνήσουν ο ένας με τον άλλο παρά να παρεξηγούνται, και όσο προσπαθούν να επιλύσουν τις διαφορές τους, αυτές να γίνονται όλο και πιο μπλεγμένες. Όσο κι αν προσπαθούν δε καταφέρνουν να γεφυρώσουν τα χάσμα που τους χωρίζει με τους άλλους, γιατί ο διαχωρισμός ενυπάρχει στη ψυχική τους συγκρότηση και έτσι η επικοινωνία μέ τον άλλο μόνο αρνητικά μπορεί να λειτουργήσει αναδιπλασιάζοντας το ήδη διχασμένο (ή αν πρροτιμάτε παραμορφώνοντας το ήδη παραμορφωμένο). Πρωταγωνιστής στις ιστορίες του (και στις εικόνες του) είναι η αλλοτρίωση και σ’ αυτό το επίπεδο το έργο του είναι κορυφαίο. Αλλά η ψυχική αλλοτρίωση νομίζω είναι πλέον η εμμονή της αμερικάνικης εναλλακτικής σκηνής κόμιξ. Αντί να εστιάζουμε στο απομονωμένο, ξεκομμένο, μπερδεμένο και δυστυχισμένο άτομο της εποχής μας ας προσπαθούμε να μη χάνουμε το βλέμμα μας από το κοινωνικό. Ας βγούμε απ’ το καβούκι μας κι ας κοιτάξουμε τις συλλογικότητες που μπορούν να συγκροτηθούν και το πώς αποτυγχάνουν οι υπάρχουσες. Είναι καθήκον της τέχνης να κρατάει ζωντανό το κοινωνικό έναντι του ψυχικού και όχι μόνο το αντίθετο.

collectors

Φετιχισμός του εμπορεύματος πρέπει να σημαίνει φετιχισμός της εμπορευματικής του μορφής, δηλαδή ότι επιθυμώ κάτι επειδή έχει ανταλλακτική αξία. Έτσι ο συλλέκτης στο σύγχρονο κόσμο διαφέρει από τους ανθρώπους σε προνεωτερικές κοινωνίες που απλώς κρατούσαν τα πάντα (η επιλογή απλώς να τα πετάξουν –η έννοια σκουπίδι- προφανώς δεν ήταν τόσο αναπτυγμένη).
Ο συλλέκτης παγιδευμένος στο φετιχισμό ενδιαφέρεται πρωτίστως για την ανταλλακτική αξία του πράγματος. Όσο για τον συλλέκτη προϊόντων της πολιτιστικής βιομηχανίας, ούτε αυτός διαφέρει πολύ. Είναι ένας τύπος που μπερδεύει την αγορά του βιβλίου με το διάβασμα του και την αγορά του βιβλίου με την ακρόαση του, θέλει απλώς να τα πάρει στην κατοχή του και η κατανάλωση αυτών των προϊόντων έχει γι αυτόν τη μορφή καταναγκασμού που δεν έχει καθόλου η έρευνα αγοράς και η απόκτηση τους. Μπορεί με την σύνδεση μου στο internet να κατεβάζω βιβλία, κόμιξ, τραγούδια και ταινίες πιο γρήγορα από το χρόνο που απαιτεί να τα διαβάσω, να τα ακούσω, να τα δώ αλλά ονειρεύομαι μια ακόμα πιο γρήγορη σύνδεση. Μοιάζει με αρρώστια ή ίσως μ’ επιδημία. Γιατί ίσως είναι εγγενής στη πολιτιστική βιομηχανία, εγγεγραμμένη στο πυρήνα της ύπαρξης της, η μετατροπή του ατόμου σε συλλέκτη. Αφού τα προϊόντα αυτής της παραγωγής μόνο στη μορφή ανταποκρίνονται στο καλλιτεχνικό χαρακτήρα τους, και η απόλαυση που υπόσχονται ματαιώνεται (αλλά και όταν εκπληρώνεται πώς να καλύψει την υπέρ-μεγεθυμένη έλλειψη ενός υπερτροφικού υποκειμένου που αυτή η βιομηχανία έχει χτίσει).
Ο Seth έλεγε σε μία συνέντευξη ότι δε μπορεί να σκεφτεί έναν ήρωα των ιστοριών του που να μην είναι συλλέκτης. Στα έργα του (όλα με αυτοβιογραφικό χαρακτήρα) προσπαθεί πάντα να φωτίσει αυτή τη μανία. Επίσης και ο Peter Bagge προβληματίζεται τόσο με τον φετιχισμό αυτό που βουλιάζει στις συλλογές στις ήρωα του Buddy Bradley (τον πιο αυθεντικό εκπρόσωπο αυτού που αντιλαμβάνομαι ως γενιά μου).
Προσωπικά προτιμώ το πώς ο Pekar φωτίζει τη κατεστραμμένη ζωή του συλλέκτη, τη δική του ζωή, σ’ όλη της την ασχήμια και τη βρομιά που μπορεί να βγάλει το σχέδιο που του δανείζει ο φίλος του ο Crumb.
Διαβάζοντας τον Seth σκεφτόμουν ότι όσο εξελίσσεται αυτό το φαινόμενο τόσο ο συλλέκτης περνάει από την ταυτότητα στη διαφορά (ως άλλη μια ταύτιση όμως). Έτσι στο it’s a good life if you don’t weaken βλέπουμε τον Seth να μεταβιβάζει τη μανία του για τις γελοιογραφίες στον ενδιαφέρον για τον μόνο γελοιογράφο που κάνει μονάχα μία εμφάνιση στον New Yorker. Ξεκινάει μια επίμονη αναζήτηση αυτού του καλλιτέχνη του ενός έργου σ’ ολόκληρη την αμερικάνικη ήπειρο. Γι’ αυτό το κυνήγι της διαφοράς θα μιλήσουμε άλλη φορά.